Türkiye’de ilk beşe giren şehirler arası otobüslerle yolcu taşıyan firmalarından biri,  bebekli bayan yolcuların bebeklerini bedava taşımaktan bıkmış. Çünkü anneler tek kişilik bilet alıp, toplumdaki anneye saygı duygularını kullanıp yanlarındaki boş koltuklara bebeklerini oturtarak adeta gasp ediyorlarmış.

Firmanın üst yönetimi bu duruma son vermek için, aynen otomobildeki gibi bebek koltuğu  modelini uygulamaya karar vermiş.

Bu büyük otobüs firmasının genel müdür yardımcısı bayanı yaklaşık 20 yıldır tanıyordum.

Kendisi yabancı dille eğitim yapan bir fakülteyi bitirmiş, araştırma geliştirme ve sistem analiz uzmanı olarak bazı önemli sigorta, banka ve finans kuruluşlarında çalışmış AYI tiplemesine uymayan, çağdaş ve modern kültüre sahip bir hanımefendiydi…

Ama gelin görün ki, çağdaş bilimin uygulanmadığı ortamlarda insanlar ne hale geliyor…

Bakın ne yapmışlar;

Firmanın üst yönetimi, çeşitli reklam ajanslarından fiyat teklifi almadan önce kendi kafalarından bir konsept ve brief belirlemişler. Demişler ki, biz bebek koltuğu uygulaması başlattığımıza göre, öncelikle bunun için bir bebek koltuğu ve bir bebek gerekiyor. O halde canlı bir bebeği, bebek koltuğuna oturtacağız, bu bebek koltuğunu da otobüs koltuğuna yerleştireceğiz. Sonra bir fotoğrafçı çağıracağız, ve fotoğraf çektireceğiz.

Yani buraya kadar sistem analisti veya ekonomist olarak reklam ajansı adına düşünüp ne yapılacağına hatta nasıl yapılacağına karar vermişler…

Gerçek bebek fotomodeller bulmuşlar, fotoğrafçı çağırmışlar, fotoğrafları çektirmişler, fakat beğenmemişler… Nerede hata yaptık demişler, biz en iyisi bu işi reklamcılara bırakalım demişler. Demişler de bakın nasıl bir mektup yazmışlar;

1-Firmamız yukarıda sayılan gerekçelerle bebek koltuğu uygulamasına geçecektir.
2-Bunun için canlı bebek ile bebek koltuğu resimleri çekilecektir.
3-Fotoğraf çekimi ücreti günlük veya diapozitif rulo film başına ne kadar bir maliyet tutmaktadır? İlave rulo çekimleri ne kadardır?
4-İstanbul’dan şehrimize gelecek olacak fotoğrafçıların yol ve konaklama ücretleri tarafımızdan karşılanacaktır.
5-Sözü edilen fotoğraflar çekildikten sonra,
a)-Bir adet yatay bill-board çalışması yaptırılacaktır, bunun tasarım bedeli ne kadardır.?
b)-Bir adet dikey 50-70 cm afiş çalışması yapılacaktır, tasarım bedeli ne kadardır?
c)-Bir  sayfalık dergi reklamı yapılacaktır, tasarım bedeli ne kadardır?
d)-Bir adet otobüs bileti tasarımı yapılacaktır tasarım bedeli ne kadardır?

Dikkat edilirse, bu kültürlü ve tahsilli üst yönetim sanki 5 tane buzdolabı, 7 adet çamaşır makinesi, 4 adet otomobil satın alır gibi, sanki kapalı zarf yöntemi ile fiyat teklifi alır gibi mektup yazmış.

Üstelik fotoğrafın nasıl çekileceğini, grafik tasarımların hangi ölçülerde nereye uygulanacağı bile belirtilmiş. Bir tek başlık yazısı bulmadıkları eksik kalmış.

Sanki tasarım bilseler oturup bilgisayarda kendileri yapacaklar.

Zaten reklam ajansı nedir ki, 2 grafiker, bir söz yazarı…Bir de müşterilere gidip gelen onların isteklerini ajansa bildiren elçi görevi gören müşteri temsilcisi. Ha bir de onları kullanıp, müşterilere de kullandırtan patron…  herhalde onların gözünde reklam ajansı bu…

Hani bu kültürlü yöneticilere vay ayı vay! diyeceğim de dilim varmıyor… Onları ajans değil matbaa paklar diyeceğim ama matbaaya da yazık.

Neyse, bu bayan benden de bir teklif istedi;
Verdiğim teklif aynen şöyle;


1-Anlatılan brief doğrultusunda ne gibi  reklam konsepti yaratılacağına, bunun içinde fotoğraf çekiminin olup olmayacağına reklam veren değil, reklamcı karar verir.
2-Kanımızca, otobüsteki bebek koltuğu uygulaması konsepti bir adet biberonun otobüs koltuğuna emniyet kemeri ile bağlanması şeklinde de anlatılabilir, konu bebek fotoğrafı yerine sempatik bir bebek karikatür çizimi ile de anlatılabilir, bunun yaratıcılığı reklamcıya aittir, reklam veren sadece elde etmek istediğini anlatmalıdır. Sonuca gidecek en etkili yolu reklamcı saptar ve uygular, zaten reklamcı bunun için reklamcıdır.

3-Fotoğraf çekimi gerekiyorsa bu işlemin İstanbul’daki stüdyolarda yapılması uygundur, 3 makara roll film veya günlük 500 US dolardır. İlave olarak manken, fotomodel ve dekorasyon ücreti alınır.Her ilave makara film için 200 dolar alınır.

4-Reklamcı, mümkün olduğunca müşterisinin bütçesini korumak ve israfı önlemekle yükümlüdür, çok gerekmedikçe fotoğraf ve prodüksiyon masraflarına girmeden, tümüyle yaratıcı grafik çözümlemelerle gereken mesajı vermekten yanadır. Bebek fotoğrafı herkesin aklına gelebilecek bir çözümdür. Reklamcı; etkili reklam yapmak şartıyla, sıradan olanın dışına çıkabilendir.
5-Afiş, billboard gibi uygulamaların her birine tasarım ücreti ödenmesi israftır.
6- Bir defaya mahsus olmak üzere 3000 dolar KONSEPT ve KAMPANYA tasarım ücreti alınır.Bundan sonraki her iş için;
a)-Bill board için 200 dolar uygulama bedeli,
b)-Afiş için 200 dolar uygulama bedeli,
c)-Dergi reklamı bir sayfa olmak zorunda değil, belki bir birini izleyen 2 sayfa halinde olacaktır, belki karşılıklı iki sayfa olacaktır, karşılıklı iki sayfa olursa bilboardın versiyonu, tek bir sayfa olacaksa afişin versiyonu olacaktır, buna da 200 dolar uygulama bedeli,
d) Otobüs bilet dizaynına 100 dolar uygulama bedeli
TOPLAM 3700 dolar.

Genel müdür yardımcısı telefonda şöyle diyordu;

-Faruk bey fiyat teklifiniz diğer ajanslarınkine hiç uymuyor, firmamızın üst yönetimi sizin mesleğinizdeki başarınız ve tecrübeniz hakkında kuşkuya düştü. Dalga geçiyorsunuz gibi bir izlenim edindik.Bu güne kadar çok farklı reklamcı ve matbaacılarla çalıştık, sizin gibi değişik teklif verene rastlamadık. Onlar her bir kalem mal için ayrı tasarım fiyatı çıkarıyorlardı. Kusura bakmayın, başka teklifleri değerlendireceğiz.

Sonradan öğrendiğime göre, diğer reklamcılar her bir kalem için 2000 dolar, 1000 dolar, 3000 dolar fiyat çıkartmışlar, toplam olarak 7-8 bin doları bulmuş…Fotoğraf ile 10 bin doları bulan fiyatlar gelmiş…

Sonunda bu fiyatları yüksek bularak, otobüslerin üzerine logo ve amblemlerini yapan tabelacı grafiker karışımı bir gence bu işi vermişler. Nasıl olsa eski tanıdıkları imiş.

Eski dostum genel müdür yardımcısı bayan bana bu bilgileri verdi…ve ekledi;

-Faruk bey aslında sizinki en makul olanı idi ama alışılmadık bir teklifti. Alışmadıkları için şok etkisi yarattı.. Yine kendi alıştıkları yöntemi tercih ettiler, alıştıkları kişiye iş verdiler…

Demek ki düşünce sistemi de bir alışkanlık, kültür veya kültürsüzlük de bir alışkanlık…

Demek ki bir insan bir mağarada 2 yıl ayılarla yaşasa ayılığa alışacak, insanlığını unutacak…

Demek ki insanlar uyuşturucuya da böyle alışıyor, zulüm ve haksızlığa da böyle… Aptallığa ve salaklığa da böyle alıştırılıyor..

Ayılık da boşuna yayılmıyor demek ki…Sanki birileri bilerek ayı olmamız için uğraşıyor, okumuş ve tahsilli ayılar olmamız için…